Ορισμός
Η θυροξίνη (Τ4) είναι η κύρια ορμόνη που παράγεται στο θυρεοειδή αδένα από ιώδιο και θυρεοσφαιρίνη σε μια διαδικασία πολλών σταδίων. Η παραγωγή γίνεται ως απόκριση του ερεθίσματος της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH) της υπόφυσης, στον θυρεοειδή αδένα. Η δεσμευμένη μορφή ονομάζεται ολική Τ4 και η μη δεσμευμένη / δραστική μορφή ονομάζεται ελεύθερη Τ4 (FT4). H FT4 είναι το μόνο τμήμα της ορμόνης που είναι βιολογικά ενεργό.
Δράση
Η βιολογικά δραστική θυροξίνη (Τ4) διεγείρει το βασικό μεταβολικό ρυθμό, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης των υδατανθράκων και των λιπιδίων, την πρωτεϊνική σύνθεση, την απελευθέρωση του ασβεστίου των οστών και το μεταβολισμό των βιταμινών. Στα βρέφη, η θυροξίνη παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος και την ανάπτυξη.
Σκοπός
Η μέτρηση της ολικής θυροξίνης (Τ4) χρησιμοποιείται κυρίως για την παρακολούθηση της θεραπείας των παθήσεων του θυρεοειδούς με συνθετικές ορμόνες θυροξίνης και την παρακολούθηση της θεραπείας του υπερθυρεοειδισμού με αντιθυρεοειδικά φάρμακα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και στην Ευρώπη τα νεογνά συνήθως ελέγχονται ως προς τα επίπεδα των Τ4 και TSH ώστε να αποκλεισθεί ο συγγενής υποθυρεοειδισμός, που μπορεί να προκαλέσει νοητική υστέρηση αν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα.
Παραγγελία εξέτασης επί συμπτωμάτων
- Ανησυχία
- Απώλεια βάρους
- Τρόμος χεριών
- Αυξημένος καρδιακός ρυθμός
- Διόγκωση των ματιών
- Δυσκολία στον ύπνο
- Κούραση
- Χαμηλή ανοχή στη θερμότητα
- Έντονη κινητικότητα του εντέρου
Συσχετιζόμενες καταστάσεις
Στα νοσήματα του θυρεοειδούς με διαταραχή των επιπέδων Τ4 περιλαμβάνονται:
- Υποθυρεοειδισμός: υπολειτουργία του θυρεοειδούς, μετεγχειρητικός ή μετά από ακτινοβολία
- Υπερθυρεοειδισμός: Υπερλειτουργία του θυρεοειδούς από νόσο Graves, πολυοζώδη τοξιική βρογχοκήλη, τοξικό αδένωμα, υποξεία θυρεοειδίτιδα ή εξ’ιωδιούχων.
- Υποξεία θυρεοειδίτιδα: οξεία φλεγμονή του θυρεοειδικού παρεγχύματος συνήθως ιογενούς αιτιολογίας.
- Θυρεοειδίτιδα Hashimoto: Πρόκειται για σύνδρομο υπολειτουργίας του αδένα με συνεπακόλουθο την ανεπαρκή έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών. Αποτελεί το συχνότερο αίτιο υποθυρεοειδισμού και χαρακτηρίζεται από οζώδη διόγκωση του αδένα. Συχνά συνυπάρχει με άλλα αυτοάνοσα. Εργαστηριακά χαρακτηρίζεται από μειωμένα επίπεδα Τ3, Τ4, υψηλά επίπεδα ΤSH, φυσιολογική ΤBG και παρουσία αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων κυρίως anti-TG και anti-TPO.
- Νόσος Graves: Η νόσος αναφέρεται στη συμμετρική διόγκωση και υπερλειτουργία όλου του αδένα. Αποτελεί το πιο συχνό αίτιο θυρεοτοξίκωσης και προσβάλει κυρίως νεαρά γυναίκες. Εργαστηριακά χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα Τ3, Τ4, μειωμένη TSH στη πρωτοπαθή νόσο Graves-αυξημένη ΤSH στην δευτεροπαθή, φυσιολογική TBG και παρουσία αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων κυρίως ΤSI.
- Νεογνικός υποθυροειδισμός: Σπάνια κατάσταση που οφείλεται στην μεταφορά αντιθυρεοειδκών αντισωμάτων από τη μητέρα μέσω του πλακούντα. Εργαστηριακά χαρακτηρίζεται από μειωμένα επίπεδα Τ4, αυξημένη TSH, φυσιολογική TBG και παρουσία αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων, κυρίως TSI.
- Θυρεοειδίτιδα μετά τον τοκετό: Συμβαίνει σε γυναίκες που έχουν γεννήσει. Έχει μία πρώτη φάση υπερθυρεοειδισμού διάρκειας 2-4 μηνών, όπου ο θυρεοειδής καταστρέφεται και απελευθερώνονται στο αίμα σε μεγάλες ποσότητες θυρεοειδικές ορμόνες (Τ3 και Τ4) και μία δεύτερη φάση υποθυρεοειδισμού, όπου ο θυρεοειδής δεν παράγει αρκετές ορμόνες και η γυναίκα εμφανίζει ο βρογχοκήλη. Εργαστηριακά στη πρώτη φάση χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα Τ3, Τ4, μειωμένη TSH και στην δεύτερη μειωμένα επίπεδα Τ3, Τ4, υψηλά επίπεδα ΤSH και παρουσία αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων.
Δείγμα
Προετοιμασία
Φυσιολογικές τιμές
Συντελεστής μετατροπής στο SI x 12.9 nmol/L ( Πίνακας μετατροπής )
| Κατηγορία | Τ4 (μg/dL) |
|---|---|
| Ομφάλιος λώρος | 4.6 -13.0 |
| Νεογέννητα | 6.6 – 17.5 |
| 1 – 7 ημερών | 11.0 – 22.0 |
| 8 – 30 ημερών | 8.2 – 16.6 |
| 1 μηνός – 1 έτους | 7.4 – 16.0 |
| 1 – 5 ετών | 7.3 – 15.5 |
| 5 – 10 ετών | 6.4 – 13.1 |
| 10 – 15 ετών | 5.5 – 12.7 |
| 15 – 60 ετών | 4.5 – 12.5 |
| > 60 ετών | 4.2 – 11.0 |
Σχετικές εξετάσεις
T3, FT3, TSH, FT4, ABTPO, ANTI-TG, TSI-TRAB, TG, CT, rT3 (ανάστροφη Τ3)
Περιορισμοί
Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, τα δείγματα ασθενών ενδέχεται να περιέχουν ετερόφιλα αντισώματα, τα οποία μπορεί να δημιουργήσουν παρεμβολή. Αυτό συνήθως συμβαίνει όταν υπάρχει συστηματική έκθεση σε ζώα ή προϊόντα ζωϊκού ορού.
Ρύθμιση
Η κυκλοφορούσα Τ4 επηρεάζει την απελευθέρωση της θυρεοειδούς ορμόνης (TSH) και της υποθαλαμικής εκλυτικής ορμόνης της θυρεοειδούς ορμόνης (TRH), μέσω ενός μηχανισμού αρνητικής ανάδρασης.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΑΥΞΑΝΟΥΝ ΤΗΝ Τ4
| Νόσοι | Καταστάσεις | Φάρμακα | Φάρμακα |
|---|---|---|---|
| Υπερθυρεοειδισμός | Κύηση | Αλοθάνη | Ιοπανοϊκό οξύ |
| Νόσος Graves | Νεογέννητα βρέφη | Αμιοδαρόνη | Ιωδιούχα σκιαγραφικά υλικά |
| Τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη, | Παχυσαρκία | Αμφεταμίνες | Ιωδοθιουρακίλη |
| Υπερβολική πρόσληψη ιωδίου | Οξεία ψυχιατρική διαταραχή | Αντισυλλυπτικά | Κλιοκινόλη |
| Θυρεοτοξίκωση. | Βήτα-αποκλειστές | Κλοφιμπράτη | |
| Υποξεία θυρεοειδίτιδα | Betadine | Λεβοντόπα | |
| Οξεία διαλείπουσα πορφυρία | Δεξτροθυροξίνη | Μεθαδόνη | |
| Πρωτοπαθής χολική κίρρωση | Εκχύλισμα θυρεοειδούς | Οιστρογόνα | |
| Οικογενής δυσαλβουμιναιμική υπερθυροξιναιμία | Ηπαρίνη | Προγεστερόνη | |
| Ηπατική νόσος | Ηρωϊνη | Φαινυλοβουταζόνη | |
| Λέμφωμα | Θυρεοεδοτρόπος ορμόνη | Φουροσεμίδη | |
| Λοίμωξη από HIV | Θυροξίνη | 5-φθοριοουρακίλη |
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΛΑΤΤΩΝΟΥΝ ΤΗΝ Τ4
| Νόσοι | Νόσοι / καταστάσεις | Φάρμακα | Φάρμακα |
|---|---|---|---|
| Βρογχοκήλη | Κρετινισμός | Άλατα χρυσού | Μεθιμαζόλη |
| Θυρεοειδίτιδα Hashimoto | Μεγαλακρία | Αμιοδαρόνη (σπάνια) | Νικοτινικό οξύ |
| Υποθυρεοειδισμός (πρωτοπαθής, δευτεροπαθής) | Χρόνια ηπατική νόσος, κίρρωση | Ανδρογόνα | Ντοπαμίνη |
| Παν-υπο-υποφισισμός, | Νεφρωσικό σύνδρομο | Αναβολικά στεροειδή | Προπρανολόλη |
| Υποξεία θυρεοειδίτιδα | Προεκλαμψία, εκλαμψία | Αντιθυρεοειδικά φάρμακα | Προπυλοθειουρακίλη |
| Θυρεοειδεκτομή | Μετεγχειρητικά | Ασπαραγινάση | Ριφαμπικίνη |
| Αγενεσία θυρεοειδούς αδένα | Υποπρωτεϊναιμία | Ασπιρίνη (μεγάλες δόσεις) | Σουλφοναμίδες |
| Θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο | Υποσιτισμός | Βαρβιτουρικά | Σωματοτροπίνη |
| Όγκος υπόφυσης | Δυσαπορρόφηση | Ιωδιούχα | L-τριιωδοθυρονίνη |
| Σοβαρή ιωδοπενία | Έντονη άσκηση | Καρβαμαζεπίνη | Φαινοβαρβιτάλη |
| Γενετική ανεπάρκεια TBG | Σύνδρομο Sheehan | Κορτικοειδή | Φαινυτοΐνη |
| Μυξοίδημα | Νόσος Simmonds | Λίθιο | Χλωροπρομαζίνη |
Συνδυαστική ερμηνεία της εξέτασης
Αυξημένα ή μειωμένα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών υποδεικνύουν την έλλειψη ισορροπίας μεταξύ απαιτήσεων και παραγωγής τους, χωρίς όμως να υποδεικνύουν τι προκαλεί την υπερπαραγωγή ή την ανεπάρκεια τους. Συνήθως είναι αυξημένη σε υπερθυρεοειδισμό και ελαττωμένη σε υποθυρεοειδισμό, μη θυρεοειδική χρόνια νόσο και σε λήψη Angoron.
| TSH | T4 | T3 | Ερμηνεία |
|---|---|---|---|
| Υψηλή | Φυσιολογική | Φυσιολογική | Ήπιος (υποκλινικόςς) Υποθυρεοειδισμός |
| Υψηλή | Χαμηλή | Χαμηλή ή Φυσιολογική | Υποθυρεοειδισμός |
| Χαμηλή | Φυσιολογική | Φυσιολογική | Ήπιος (υποκλινικός) Υπερθυρεοειδισμός |
| Χαμηλή | Υψηλή ή Φυσιολογική | Υψηλή ή Φυσιολογική | Υπερθυρεοειδισμός |
| Χαμηλή | Χαμηλή ή Φυσιολογική | Χαμηλή ή Φυσιολογική | Μη τυπική θυρεοειδική νόσος, Σπάνιος δευτερογενής υποθυρεοειδισμός (υποφυσιακός) |
Τι σημαίνει το αποτέλεσμα της εξέτασης;
Γι΄αυτή την εξέταση, το εύρος των τιμών αναφοράς (φυσιολογικών τιμών) ποικίλει πολύ, επειδή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία του ασθενούς, το φύλο, ο πληθυσμός απο τον οποίο προέρχεται το δείγμα καθώς και η χρησιμοποιούμενη μέθοδος ανάλυσης, τα αριθμητικά αποτελέσματα της εξέτασης μπορεί να αξιολογούνται διαφορετικά απο εργαστήριο σε εργαστήριο. Πολλές φορές τα αποτελέσματα της εξέτασης δεν μπορούν από μόνα τους να θέσουν τη διάγνωση αλλά μπορεί να κατευθύνουν το γιατρό να ζητήσει επι πλέον εξετάσεις για να διερευνήσει την αιτία της υπερ- ή της υπολειτουργίας του αδένα.
