Τεστ κορτιζόλης σε δείγμα σάλιου
Τι είναι το τεστ κορτιζόλης;
Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη που επηρεάζει σχεδόν κάθε όργανο και ιστό στο σώμα μας. Παίζει σημαντικό ρόλο στις ακόλουθες λειτουργίες:
- Ανταπόκριση στο άγχος και καταστάσεις stress
- Καταπολέμηση των λοιμώξεων
- Ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου και λιπιδίων στο αίμα
- Έλεγχος της αρτηριακής πίεσης
- Ρύθμιση της αναμόρφωσης του οστικού μεταβολισμού
- Ρύθμιση του μεταβολισμού, δηλαδή του τρόπου με τον οποίο το σώμα χρησιμοποιεί την τροφή και την ενέργεια.
Η κορτιζόλη παράγεται από τα επινεφρίδια, δύο μικρούς ενδοκρινείς αδένες που βρίσκονται στον άνω πόλο των νεφρών. Μια δοκιμή κορτιζόλης μετρά το επίπεδο κορτιζόλης στο αίμα, τα ούρα ή το σάλιο. Οι εξετάσεις αίματος είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος μέτρησης της κορτιζόλης. Εάν τα επίπεδα κορτιζόλης είναι πολύ υψηλά ή πολύ χαμηλά, μπορεί να σημαίνει διαταραχή της λειτουργίας των επινεφριδίων. Αυτές οι διαταραχές μπορεί να είναι σοβαρές εάν δεν αντιμετωπιστούν.
Σε τι χρησιμεύει?
Μια δοκιμή κορτιζόλης χρησιμοποιείται για να βοηθήσει στη διάγνωση διαταραχών των επινεφριδίων. Αυτά περιλαμβάνουν το σύνδρομο Cushing, μια κατάσταση που διεγείρει το σώμα να παράγει υπερβολική κορτιζόλη, και τη νόσο του Addison, μια κατάσταση στην οποία το σώμα δεν παράγει αρκετή κορτιζόλη.
Τα συμπτώματα του συνδρόμου Cushing περιλαμβάνουν:
- Παχυσαρκία, ειδικά στον κορμό
- Υψηλή πίεση του αίματος
- Υψηλό σάκχαρο στο αίμα
- Μωβ ραβδώσεις στο δέρμα
- Μυϊκή αδυναμία
- Οι γυναίκες μπορεί να έχουν ακανόνιστες εμμηνορροϊκές περιόδους, υπερτρίχωση και τριχοφυϊα στο πρόσωπο
- Κατάθλιψη, δυσθυμία
Τα συμπτώματα της νόσου του Addison περιλαμβάνουν:
- Απώλεια βάρους
- Κόπωση
- Μυϊκή αδυναμία
- Κοιλιακό άλγος
- Σκούρες κηλίδες δέρματος
- Χαμηλή πίεση αίματος
- Ναυτία και έμετος
- Διάρροια
- Μειωμένη τριχοφυϊα
Επίσης απαιτείται μία δοκιμή κορτιζόλης εάν υπάρχουν συμπτώματα επινεφριδιακής κρίσης, μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση που μπορεί να συμβεί όταν τα επίπεδα κορτιζόλης είναι εξαιρετικά χαμηλά.
Τα συμπτώματα μιας επινεφριδιακής κρίσης περιλαμβάνουν:
- Πολύ χαμηλή αρτηριακή πίεση
- Συχνοί εμετοί
- Σοβαρή διάρροια
- Αφυδάτωση
- Ξαφνικός και έντονος πόνος στην κοιλιά, στη μέση και στα πόδια
- Σύγχυση
- Απώλεια συνείδησης
Ποιες είναι οι μορφές των τεστ κορτιζόλης;
Κορτιζόλη αίματος
Μια εξέταση κορτιζόλης συνήθως διερευνάται με τη μορφή εξέτασης αίματος. Κατά τη διάρκεια μιας εξέτασης αίματος, θα πρέπει να διενεργηθεί αιμοληψία από έναν επαγγελματίας υγείας.
Επειδή τα επίπεδα κορτιζόλης αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ημέρας, ο χρόνος της δοκιμής κορτιζόλης είναι σημαντικός. Τα επίπεδα συνήθως είναι υψηλότερα κατά τις πρωινές ώρες και χαμηλώνουν κατά τις απογευματινές και βραδινές ώρες.
Κορτιζόλη ούρων 24ώρου
Η κορτιζόλη μπορεί επίσης να μετρηθεί σε τεστ ούρων.
Για μια εξέταση ούρων κορτιζόλης, ο θεράπων ιατρός μπορεί να ζητήσει τη συλλογή ούρων κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 24 ωρών. Αυτή η εξέταση παραγγέλλεται ως «ολική ή ελεύθερη κορτιζόλη ούρων 24ωρου». Χρησιμοποιείται επειδή τα επίπεδα κορτιζόλης ποικίλλουν κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για αυτήν τη δοκιμή, απαιτείται ένα μεγάλο δοχείο συλλογής ούρων από το φαρμακείο. Παρέχονται στη συνέχεια, οδηγίες από το διαγνωστικό εργαστήριο σχετικά με τον τρόπο συλλογής και αποθήκευσης των δειγμάτων. Μια δοκιμή δείγματος ούρων 24 ωρών συνήθως περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα:
- Τα πρώτα ούρα της πρώτης ημέρας της συλλογής, δεν συλλέγονται. Καταγράφεται η ώρα έναρξη της συλλογής.
- Για τις επόμενες 24 ώρες, συλλέγονται όλα τα ούρα στο παρεχόμενο δοχείο.
- Το δοχείο των ούρων διατηρείται στο ψυγείο στη συντήρηση μέσα σε μία κλειστή σακούλα.
- Με τη συλλογή των πρώτων πρωϊνών ούρων της επόμενης ημέρας την ίδια ώρα με την έναρξη της συλλογής, ολοκληρώνεται η διαδικασία. Το δοχείο της συλλογής παραδίδεται στο διαγνωστικό εργαστήριο σύμφωνα με τις οδηγίες.
Τεστ κορτιζόλης σε δείγμα σάλιου
Προκειμένου να διενεργηθεί η ανάλυση, ο ασθενής θα παραλάβει από το διαγνωστικό εργαστήριο, ένα ειδικό σωληνάριο για συλλογή σάλιου. Το σωληνάριο περιλαμβάνει κατάλληλο υλικό για τη συλλογή του δείγματος μέσα σε ένα δοχείο αποθήκευσης. Οι οδηγίες συλλογής του δείγματος σάλιου για τη ανάλυση της κορτιζόλης, περιλαμβάνουν τα ακόλουθα βήματα:
- Αποχή από φαγητό, νερό, ποτό ή βούρτσισμα δοντιών για 20-30 λεπτά πριν από την εξέταση. Το άγχος μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα κορτιζόλης, επομένως καλό θα είναι να είναι ξεκούραστος και ήρεμος ο εξεταζόμενος πριν από τη συλλογή. Για τη διενέργεια της εξέτασης, πρέπει να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο ενεργούς λοίμωξης του εξεταζόμενου κατά την περίοδο της συλλογής του δείγματος.
- Η συλλογή διενεργείται μεταξύ 11:30 μ.μ. – 12:00 π.μ. σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού.
- Προηγείται καλό και σχολαστικό πλύσιμο χεριών.
- Πραγματοποιείται απόθεση της εσωτερικής μπατονέτας στο στόμα του εξεταζόμενου απευθείας από το δοχείο, η οποία κυλίεται στο στόμα του για περίπου 2 λεπτά, ώστε να καλυφθεί από το σάλιο. Αποφεύγεται το μάσημα της μπατονέτας.
- Η υγρή μπατονέτα με τη βοήθεια των δοντιών αποβάλλεται από το στόμα του εξεταζόμενου στο δοχείο χωρίς να αγγίζεται η άκρη της μπατονέτας με τα δάχτυλα.
- Σημειώνονται τα στοιχεία του εξεταζόμενου και η ημέρα και ώρα συλλογής.
- Παραδίδεται το δοχείο συλλογής του δείγματος στο διαγνωστικό εργαστήριο.
Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η μέτρηση κορτιζόλης σε δείγμα σάλιου κατά τα μεσάνυχτα είναι κατά 90% αξιόπιστη στη διάγνωση του συνδρόμου Cushing. Ο προσδιορισμός κορτιζόλης αυτός δεν μπορεί να διαγνώσει τα χαμηλά επίπεδα κορτιζόλης ή τη νόσο του Addison.
Θα χρειαστεί κάποια προετοιμασία για το τεστ σάλιου;
Το άγχος μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα κορτιζόλης, επομένως καλό θα είναι να είναι ξεκούραστος και ήρεμος ο εξεταζόμενος πριν από τη συλλογή.
Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα των τεστ κορτιζόλης;
Τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης μπορεί να θέσουν την ένδειξη ύπαρξης συνδρόμου Cushing, ενώ τα χαμηλά επίπεδα μπορεί να θέτουν την ένδειξη ύπαρξης νόσου του Addison ή άλλου είδους επινεφριδιακής νόσου. Εάν τα αποτελέσματα της κορτιζόλης δεν είναι φυσιολογικά, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει ιατρική πάθηση που χρειάζεται θεραπεία. Άλλοι παράγοντες, όπως η μόλυνση, το άγχος και η εγκυμοσύνη μπορούν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα. Τα αντισυλληπτικά χάπια και άλλα φάρμακα μπορούν επίσης να επηρεάσουν τα επίπεδα κορτιζόλης. Για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων, θα πρέπει να συνυπάρχει κλινικοεργαστηριακή εκτίμηση από τον θεράποντα ιατρό.
Εάν τα επίπεδα κορτιζόλης δεν είναι φυσιολογικά, ο θεράπων ιατρός πιθανότατα θα παραγγείλει περισσότερες εξετάσεις πριν θέσει τη διάγνωση. Αυτές οι εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν πρόσθετες εξετάσεις αίματος και ούρων και απεικονιστικές εξετάσεις, όπως αξονική τομογραφία (αξονική τομογραφία) και μαγνητική τομογραφία (απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού), οι οποίες επιτρέπουν στον ιατρό να εκτιμήσει τη λειτουργία των επινεφριδίων και της υπόφυσης.
Συσχετιζόμενες εργαστηριακές δοκιμασίες
κορτιζόλη αίματος, ACTH πλάσματος, ολική κορτιζόλη ούρων, ελεύθερη κορτιζόλη ούρων, κορτιζόλη σάλιου, δοκιμή καταστολής δεξαμεθαζόνης, δοκιμή διέγερσης ACTH.
