Διαταραχές θυρεοειδούς αδένα
Οι διαταραχές του θυρεοειδούς είναι πολύ συχνές και τείνουν να εμφανίζονται κυρίως στις γυναίκες, αν και ο οποιοσδήποτε μπορεί επίσης να επηρεαστεί. Περίπου ένα στα 20 άτομα έχει κάποιο είδος διαταραχής του θυρεοειδούς, η οποία μπορεί να είναι προσωρινή ή μόνιμη.
Οι θυρεοειδοπάθειες μπορεί να χωριστούν σε δύο κατηγορίες: στις ανατομικές και τις λειτουργικές.
Οι ανατομικές είναι αυτές που αφορούν στο μέγεθος, τη μορφολογία, τη σύσταση, τις τοπικές διογκώσεις του αδένα κ.λπ. Στις ανατομικές παθήσεις ανήκουν:
- η διόγκωση του αδένα, δηλαδή η βρογχοκήλη,
- η τοπική διόγκωση, δηλαδή ο όζος του θυρεοειδή, και
- τα νεοπλάσματα (καλοήθη και κακοήθη) του θυρεοειδούς.
Οι λειτουργικές αφορούν στον τρόπο λειτουργίας του αδένα, αν δηλαδή εργάζεται περισσότερο (υπερθυρεοειδισμός) ή λιγότερο (υποθυρεοειδισμός).
Έτσι στις λειτουργικές παθήσεις ανήκουν:
- ο υποθυρεοειδισμός,
- ο υπερθυρεοειδισμός,
- η θυρεοειδίτιδα
- η αυτοανοσία.
Στην περίπτωση αυτή ο οργανισμός με ουσίες που φτιάχνει ο ίδιος και ονομάζονται αντιθυρεοειδικά αυτοαντισώματα –ΑΘΑ- στρέφεται εναντίον του εαυτού του και καταστρέφει δικά του θυρεοειδικά κύτταρα.
Διάγνωση
Η διάγνωση για τις παθήσεις τους θυρεοειδούς διενεργούνται με :
1. λήψη ιστορικού
2. φυσική εξέταση
3. Υπέρηχος θυρεοειδούς: ο ανιχνευτής μεταφέρει ηχητικά σήματα προς διερεύνηση της μορφολογίας, της αιμάτωσης και της ομοιογένειας του θυρεοειδικού παρεγχύματος
4. Ορμονολογικές εξετάσεις αίματος
a. Τ3 ή FT3 ολική ή ελεύθερη τριωδοθυρονίνη
b. Τ4 ή FΤ4 ολική ή ελεύθερη θυροξίνη
c. TSH (ορμόνη υπόφυσης)
d. TG θυρεοσφαιρίνη: καρκινικός δείκτης μετά από θυρεοειδεκτομή σε καρκίνο θυρεοειδούς
e. CT καλσιτονίνη: αυξημένη σε μυελοειδές καρκίνο θυρεοειδούς
f. ΑΒΤΡΟ αντίσωμα κατά της θυρεοεδικής υπεροξειδάσης
g. ΑΝΤΙ-ΤG αντίσωμα κατά της θυρεοσφαιρίνης
h. TSI-TRAB αντίσωμα κατά του υποδοχέα της TSH
5. Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς: μία μικρή ποσότητα ραδιενεργού υλικού (τεχνήτιο 99mTc ή ιώδιο 131Ι) χορηγείται με σκοπό την απεικόνιση του θυροειδικού ιστού.
6. Βιοψία λεπτής βελόνας (FNA) : με μία λεπτή βελόνα αναρροφάται μικρή ποσότητα υλικού ή υγρού με σκοπό την ανίχνευση καρκινικών κυττάρων.
7. Άλλες απεικονιστικές εξετάσεις πχ αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία, PET scan κλπ.
8. Χρήση ανασυνδυασμένης ανθρώπινης TSH (Thyrogen): μετά τη χορήγηση της ένεσης, ενισχύεται η ορατότητα του καρκίνου του θυρεοειδούς στις διαγνωστικές ή απεικονιστικές δοκιμασίες.
Μορφές διαταραχής
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές αιτίες των διαφόρων διαταραχών του θυρεοειδούς. Μία συνήθης αιτία διαταραχών της λειτουργίας του οφείλεται σε αυτοάνοση νόσος του θυρεοειδούς – μια διαδικασία στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος αντιμετωπίζει τα θυρεοειδή κύτταρα σαν να είναι ξένα κύτταρα. Σε απάντηση στην επίθεση των αυτοαντισωμάτων, ο θυρεοειδής αδένας γίνεται αδρανής (υποθυρεοειδισμός) ή υπερδραστήριος (υπερθυρεοειδισμός).
Ανατομικές θυρεοειδοπάθειες
Βρογχοκήλη: σημαίνει διόγκωση του θυρεοειδούς. Η βρογχοκήλη αποτελεί ανατομική ανωμαλία και μπορεί να είναι ασήμαντη, ακίνδυνη ή μπορεί να αντιπροσωπεύει ανεπάρκεια ιωδίου ή μια κατάσταση που σχετίζεται με φλεγμονή του θυρεοειδούς που ονομάζεται θυρεοειδίτιδα του Hashimoto.
Οζώδης βρογχοκήλη: Το οζίδιο του θυρεοειδούς είναι μία μικρή ανώμαλη μάζα στον θυρεοειδή αδένα. Τα οζίδια του θυρεοειδούς είναι εξαιρετικά συχνά. Λίγα είναι καρκινικά. Μπορεί να εκκρίνουν υπερβολικές ορμόνες, προκαλώντας υπερθυρεοειδισμό αλλά συνήθως δεν προκαλούν προβλήματα.
Νεοπλάσματα και καρκίνος του θυρεοειδούς: Εάν και ασυνήθιστη μορφή καρκίνου, ο καρκίνος του θυρεοειδούς είναι συνήθως θεραπεύσιμος. Η χειρουργική επέμβαση, η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο και οι θεραπείες ορμονών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία του καρκίνου του θυρεοειδούς.
Λειτουργικές θυρεοειδοπάθειες
Υποθυρεοειδισμός: Ο υποθυρεοειδισμός είναι η συχνότερη από τις θυρεοειδοπάθειες, πέντε φορές συχνότερη στις γυναίκες από ό,τι στους άντρες και ακόμη πιο συχνή σε ηλικιωμένα άτομα (4-8% συχνότητα στο γενικό πληθυσμό, που ανεβαίνει στο 9-16% μετά την ηλικία των 60). Πρόκειται για μία δυσλειτουργία του αδένα, όπου παρατηρείται μειωμένη έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών.
Νόσος Hashimoto: Η βλάβη του θυρεοειδούς που προκαλείται από αυτοάνοση νόσο (θετικά θυρεοειδικά αντισώματα) είναι η πιο κοινή αιτία του υποθυρεοειδισμού και συνήθως συνοδεύεται από ανομοιογένεια ή οζώδη διαμόρφωση στο θυρεοειδικό παρέγχυμα.
Τα βασικά του συμπτώματα είναι:
- Αίσθημα κόπωσης
- Ξηρότητα δέρματος, τριχόπτωση, εύθραυστα νύχια
- Κατάθλιψη
- Αύξηση σωματικού βάρους
- Διαταραχές στην περίοδο
- Δυσκοιλιότητα
- Αδύναμη μνήμη και κακή συγκέντρωση
- Ξηρά μαλλιά
- Μειωμένη αντοχή στο κρύο
Θυρεοειδίτιδα: Φλεγμονή του θυρεοειδούς, συνήθως από ιογενή λοίμωξη ή αυτοάνοση κατάσταση. Η θυρεοειδίτιδα μπορεί να είναι επώδυνη ή να μην έχει καθόλου συμπτώματα.
Υπερθυρεοειδισμός: Ο υπερθυρεοειδισμός είναι μια συχνή ενδοκρινοπάθεια, πέντε φορές συχνότερη στις γυναίκες απ’ ότι είναι στους άντρες, ακόμα πιο συχνή στην ηλικία μεταξύ 20 και 40 ετών. Πρόκειται για μια λειτουργική βλάβη του αδένα, όπου τις περισσότερες φορές οφείλεται σε αυξημένη παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών. Ο υπερθυρεοειδισμός προκαλείται συχνότερα από τη νόσο του Graves (αυτοάνοση νόσος), από ένα υπερδραστήριο θυρεοειδικό οζίδιο (τοξικό αδένωμα) ή από πολλά οζίδια (πολυοζώδης τοξική βρογχοκήλη).
Τα βασικά του συμπτώματα είναι:
- Ανησυχία, άγχος, κρίσεις πανικού
- Εύκολη κόπωση
- Ταχυκαρδία
- Ευερεθιστότητα, νευρικότητα
- Απώλεια βάρους
- Αυξημένη όρεξη
- Μυϊκή αδυναμία
- Δυσανεξία στη ζέστη
- Τρόμος χεριών
- Βρογχοκήλη
- Ολιγομηνόρροια
- Αϋπνία
Νόσος του Graves: Μια αυτοάνοση κατάσταση στην οποία ο θυρεοειδής εμφανίζει υπερδιέγερση, προκαλώντας υπερθυρεοειδισμό. Μπορεί να συνοδεύεται από οφθαλμοπάθεια και εξόφθαλμο.
Θυρεοειδική θύελλα: Μια σπάνια μορφή υπερθυρεοειδισμού στην οποία εξαιρετικά υψηλά επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών προκαλούν σοβαρή ασθένεια με πιθανή κατάρρευση οργάνων του οργανισμού, η οποία χρήζει επείγουσας αντιμετώπισης.
Θεραπεία διαταραχών του θυρεοειδούς
Οι περισσότερες διαταραχές του θυρεοειδούς αντιμετωπίζονται με καθημερινή φαρμακευτική αγωγή.
Οι θεραπείες ποικίλουν ανάλογα με την εμφανιζόμενη διαταραχή :
1. Λήψη θυροξίνης σε περίπτωση υποθυρεοειδισμού, θυρεοειδεκτομής.
2. Λήψη καρβιμαζόνης ή προπυλθειουρακίλης σε υπερθυρεοειδισμό.
3. Λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών (ΜΣΑΦ) ή κοριτζόνης σε θυρεοειδίτιδα.
4. Θυρεοειδεκτομή: χειρουργική αντιμετώπιση σε οζώδη βρογχοκήλη, υπερθυρεοειδισμό ή καρκίνο θυρεοειδούς. Στην τελευταία περίπτωση απαιτείται ριζική ολική θυρεοειδεκτομή.
5. Λήψη ραδιενεργού ιωδίου σε υπερθυρεοειδισμό (μικρή δόση) ή σε καρκίνο θυρεοειδούς (μεγάλη δόση).
6. Εξωτερική ακτινοβολία σε ειδικές περιπτώσεις καρκίνου θυροειδούς.
